لیست مطالب
نقشه ذهنی چیست؟
نقشه های ذهنی روشی هستند که طی آن با استفاده از واژه ها و تصویرهای کلیدی، که هر یک با زنده کردن خاطره ای خاص، افکار و ایده های جدیدی را برمی انگیزند، می توان به ذخیره سازی، سازماندهی و اولویت بندی اطلاعات (به طور معمول روی کاغذ) پرداخت.
در یک نقشه ذهنی، هر یک از محرک های حافظه عاملی برای آشکارسازی واقعیت ها، افکار و اطلاعات هستند که در عین حال موجب می گردند استعدادهای واقعی ذهن شما به گونه ای شکوفا شوند که شما را به آنچه آرزو دارید، برسانند.
شاید این ادعا غیر معمول به نظر برسد. ولی کارآیی نقشه های ذهنی، به دلیل شکل و قالب پویای آن است. این نقشه ها به صورت یک سلول مغزی کشیده می شوند و طراحی آنها به گونه ای است که مغز را وادار می کند با سرعت و تمرکز به روش طبیعی خود عمل کند.
هر بار که به رگه های روی یک برگ، یا شاخه های یک درخت نگاه می کنیم « نقشه های ذهنی » طبیعت را می بینیم که با شباهت فراوان به سلول های مغزی، بازتاب نحوه آفرینش و ارتباط میان ما انسانها نیز هستند. طبیعت نیز همچون خود ما مدام در حال تغییر و زایش دوباره است و به نظر می رسد دارای ساختار ارتباطی مشابه انسان نیز هست. نقشه ذهنی یک روش طبیعی تفکر است، که منبع الهام آن از همین ساخت برگرفته شده است.
در چه جاهایی می توان از نقشه ذهنی(مایند مپ) استفاده کرد؟
از نقشه های ذهنی می توان برای هر هدفی در زندگی استفاده نمود. در زیر چند مثال آورده ایم:
- در مدرسه: خواندن، دوره کردن، یادداشت برداری، آفرینش ایده های خلاق، ارائه تحقيق،سخنرانی درسی.
- در محل کار: اندیشه گشایی، مدیریت زمان، تحقیق، سازماندهی، سخنرانی
- در خانه: اولویت بندی، برنامه ریزی موضوعی، برنامه ریزی زندگی، خرید، اداره کارها و مناسبتها.
- در اجتماع: به خاطر داشتن قرار ملاقاتهای مهم، به یاد آوردن افراد و مکانها، برنامه ریزی برای تعطیلات و رویدادهای اجتماعی، روابط عمومی.
نقشه های ذهنی به ما در برنامه ریزی کارآمد، مدیریت مؤثر اطلاعات و افزایش توانایی برای کسب موفقیت کمک می کنند. بیشتر کسانی که نقشه های ذهنی را در زندگی روزانه خود جای داده اند و به طور مرتب پیشرفت شخصی خود را بررسی می کنند، به گفته خود اطمینان یافته اند که هدف های شان قابل دستیابی است و آنها در مسیر درست رسیدن به هدف های شان قرار دارند.
نقشه های ذهنی در مواردی هم که هدفها چندان روشن نیستند، کاربرد فراوانی دارند. همه ما در طول زندگی در موقعیت هایی قرار گرفته ایم که آینده به طور کامل برای ما روشن نبوده است. در چنین زمان هایی نقشه های ذهنی وسیله ای ارزشمند برای حل مشکل هستند.
هنگام رویارویی با تصمیم گیری های مشکل، با اهمیت ترین نکته ای که باید به خاطر داشت این است که همیشه داشتن یک هدف بهتر از آن است که هیچ هدفی نداشته باشیم. نقشه پردازی ذهنی از دیدگاه تان درباره آینده این مزیت را دارد که همواره مهار زندگی تان را در دست دارید و میدانید در انتخاب کنش و واکنش خود آزاد هستید.
همچنین نقشه پردازی ذهنی به شما کمک می کند افکار و راه حل های خلاقانه بیشتری به وجود آورید و به روشنی ببینید که:
- در کجا قرار دارید: رؤياها، آرزوها، مشکلات و آرمان های شما چیست؟
- هویت شما در خانه، در محل کار، در اوقات بیکاری و در روابط کدام است؟
- جهان را چگونه می بینید: روابط شما با دیگران چگونه است.
- خواسته های شما چیست: برای خودتان، برای دیگران، برای امروز و آینده.
- چگونه باید به جایی که می خواهید برسید!
یکی دیگر از کاربردهای ارزشمند تکنیک مایند مپ هنگامی است که در جمع آوری و مرتب سازی اطلاعات از منابع زیر، نیاز داریم واژه های کلیدی و واقعیت ها را تشخیص دهیم:
- کتابها، مجله ها، منابع اینترنت
- سخنرانیها، یادداشت های درسی، منابع تحقیقاتی
- جلسه های کاری، خلاصه مذاکرات، گفتگوها، فهرستها
- و سرانجام مغز خود شما؟
نقشه های ذهنی به ویژه در مدرسه، دانشگاه و سایر نظامهای آموزشی و تحصیلی مفید هستند.
بیشتر مثال های طرح شده در این مقاله بر موضوع تصمیم گیری عملی و چگونگی استفاده از نقشه های ذهنی در زندگی روزانه تاکید دارند. همیشه خود را برای پاسخگویی به پرسش های مهم آماده کنید. به طور مثال: دلتان می خواهد در کتاب های تاریخ درباره شما و موفقیت های تان چه بنویسند؟ « بزرگ » فکر کردن موجب افزایش دوراندیشی می گردد و به انتخاب ها و کارهای فعلی شما جدیت و عمق بیشتری می بخشد.
قدرت تصویرسازی ذهنی مایند مپ
مزایای روش مایند مپ:
تهیه نقشه ذهنی (Mind Mapping) روشی برای سازماندهی و ساختار دادن به مطالب ذهنی ما برای ارائه تصویری و منسجم آن به دیگران است. درصورتی که می‌خواهید مطلبی را برای جمعی توضیح دهید. اگر این مطلب به خوبی ارائه نشده و سازماندهی مناسبی نداشته باشد احتمالاً افراد در درک آن دچار مشکل می‌شوند.
میتوانید تمام جوانب موضوعی که در ذهن دارید را یک جا جمع کنید تا چیزی از قلم نیافتد و نیز تصویری جامع از موضوع مربوطه ایجاد کنید.
موجب میشود دیگران در انبوه مطالب گم نشوند و سررشته‌ی موضوعات را همواره در دست داشته باشند و نهایتاً درک خوبی از موضوع ارائه‌شده به دست بیاورند. اهمیت این تکنیک را هنگام ارائه مطالب ذهنی خود به دیگران میتوانید متوجه شوید.
با استفاده از نقشه‌ذهنی میتوان به‌سرعت ساختار یک موضوع را شناسایی نمود و همچنین ارتباط بین اجزای سازنده موضوع را درک کرد. استفاده از نقشه ذهنی بسیار آسان است. کافی است اصول مایند مپ را رعایت کنید.
برایترسیم مایند مپ یک برگ کاغذ بردارید، یک دایره یا بیضی وسط صفحه بکشید و عنوان موضوع مورد نظر را درون آن بنویسید.
سپس با اضافه‌کردن شاخه‌های مختلف متصل به مرکز، موضوعات جانبی را اضافه نمایید. هر شاخته می‌تواند زیر شاخه‌های مختلف داشته باشد. میتوان برای هر موضوع در هر شاخه از رنگ‌های مختلف استفاده نمود و حتی میتوان شکل‌های مختلفی را کنار موضوعات اضافه نمود.شما می توانید برای ترسیم مایند مپ دیجیتال ، با نصب برنامه مایند مپ را بر روی سیستم دسکتاپ یا اندروید خود،براحتی نقشه ذهنی دیجیتال تهیه کنید.
تکنیک نقشه ذهنی و معنی مایند مپ چیست؟
تکنیک مایند مپ از دیرباز با استفاده از قلم و کاغذ، مورد استفاده بسیاری از افراد بوده است.
نقشه ذهنی ابزاری پویا و جالب است، که هر گونه تفکر و برنامه ریزی را به فعالیتی سریع تر و هوشمندانه تر تبدیل می کند. آفرینش نقشه ذهنی راهی بنیادی برای دستیابی و استفاده از منابع بی پایان مغز، گرفتن تصمیم های مناسب و درک احساسات خویش است.
کسانی که با کتاب های قبلی من آشنا هستند، می دانند هنگامی که در دوران دانشجویی سعی می کردم به روش مؤثری برای یادداشت برداری دست پیدا کنم، برای اولین بار مفهوم نقشه ذهنی را به عنوان ابزاری برای کمک به حافظه و یادگیری به وجود آوردم.
به کمک این تجربه خارق العاده و موفقیت ناشی از آن، متوجه شدم که نقشه های ذهنی برای تمام کسانی که میخواهند توانایی های طبیعی خود را به بیشترین بهره وری برسانند و در زندگی شخصی خود تحول پدید آورند، ابزاری قدرتمند به حساب می آید. امید و باور من این است که نقشه های ذهنی در آینده ای نزدیک، به عاملی تبدیل خواهند شد که نسل کاملی از افراد، کارآفرینان و آموزشگران را تحت تأثیر قرار می دهند.
برای من مایه افتخار است که پس از ۳۰ سال شاهد آن باشم که مردم گوناگون در سراسر جهان، در هر سن و با هر سطح زندگی که دارند، امروز از نقشه های ذهنی برای افزایش توانایی های فردی خویش و ایجاد دگرگونی در زندگی خود بهره می برند.
به کمک نقشه های ذهنی، می توانیم تمام جنبه های زندگی خود را با اطمینان برنامه ریزی نماییم. این نقشه ها وسیله ای برای برقرار نمودن ارتباط، حل مشکل، بکارگیری رؤیاپردازی خلاقانه، آموزش، تجدید نظر کردن، مدیریت زمان و یادآوری خاطرات هستند. همچنین می توانند در جای خود آفرینش هنری نیز به شمار روند.
مغز شما و نقشه های ذهنی
یک نقشه ذهنی به جای آن که از ابتدا شروع کند و مرحله به مرحله شما را به پایانی برساند، از موضوع و مفهوم اصلی آغاز می کند و با گسترش به اطراف، جزئیات را وارد یا می کند. نقشه ذهنی نسبت به یادداشت برداری عادی دارای چند امتیاز است:
- فکر اصلی بسیار روشن تر تعریف می شود.
- اهمیت نسبی هر یک از ایده ها به روشنی قابل تشخیص است.
- مهم ترین ایده ها را میتوان به سرعت در مرکز نقشه ذهنی شناسایی نمود.
- پیوند میان مفهوم های کلیدی بلافاصله قابل شناسایی هستند و راه را برای ایجاد ارتباط میان ایده ها و مفهوم ها باز می کنند.
- مرور اطلاعات با کارآیی و سرعت انجام می شود.
- ساختار نقشه ذهنی اضافه کردن ایده ها و مفهوم های بیشتر را به راحتی ممکن می سازد.
- هر نقشه ذهنی پدیده ای بی مانند است که به نوبه خود می تواند به یادآوری دقیق کمک کند.
تفکر گسترش یابنده در نقشه ذهنی
در مقاله های بعدی ، روش ساختن نقشه های ذهنی را و این که چگونه و به چه منظوری از آن استفاده می شود توضیح خواهیم داد. اما پیش از آن مایلیم مفهوم “تفکر گسترش یابنده ” را به شما معرفی کنیم. ” تفکر گسترش یابنده ” گویای روش مغز برای تولید افکار و اندیشه هاست.
نقشه ذهنی نیز با داشتن ساختاری گسترش یابنده، از روش مغز استفاده و به شکلی بسیار مؤثر باعث برانگیختن افکار و خاطره ها می گردد.
تفکر مغز به شکل تک بعدی و یکنواخت صورت نمی گیرد،بلکه مغز با استفاده از تصاویر و واژهای کلیدی، فکر را از کانون مرکزی ایجاد کننده ی اندیشه به طور همزمان در جهت های گوناگون گسترش می دهد. ما این جریان را تفکر گسترش یابنده نامیده ایم.
همان گونه که از خود این واژه پیداست،افکار مانند شاخه های یک درخت، رگه های روی برگ، یا رگ های خون در بدن، از مرکز به سمت بیرون ساطع می شود.
معز شما می تواند اندیشه ها،دیدگاه ها و مفهوم های بی شماری را به وجود بیاورد. نقشه ذهنی به گونه ای طراحی شده است که درست مانند مغز شما عمل کند و بازتابی عملی از “تفکر گسترش یابنده ” را روی کاغذ ارائه دهد.هرچه بهتر بتوانید اطلاعات را با روشی نزدیک تر به کارکرد طبیعی مغز ثبت کنید،مغز نیز بهتر خواهد توانست واقعیت های مهم و خاطره های شخصی را به یاد بیاورد.
منبع : کتاب قدرت تصویرسازی ذهنی از تونی بوزان
